Zawartość
- Struktura cząsteczki ATP
- Przekształcanie ATP w energię
- Jak działa oddychanie
- ATP podczas glikolizy
- ATP podczas cyklu Krebsa
- ATP podczas układu cytochromu
Mała cząsteczka ATP, która oznacza trifosforan adenozyny, jest głównym nośnikiem energii dla wszystkich żywych istot. U ludzi ATP jest biochemicznym sposobem przechowywania i wykorzystywania energii dla każdej pojedynczej komórki w ciele. Energia ATP jest również podstawowym źródłem energii dla innych zwierząt i roślin.
Struktura cząsteczki ATP
ATP składa się z azotowej zasady adeniny, pięciowęglowego cukru rybozy i trzech grup fosforanowych: alfa, beta i gamma. Wiązania między fosforanami beta i gamma mają szczególnie wysoką energię. Kiedy wiązania te pękają, uwalniają wystarczającą ilość energii, aby wywołać szereg odpowiedzi i mechanizmów komórkowych.
Przekształcanie ATP w energię
Ilekroć komórka potrzebuje energii, przerywa wiązanie fosforanowe beta-gamma, tworząc difosforan adenozyny (ADP) i wolną cząsteczkę fosforanu. Komórka magazynuje nadmiar energii przez połączenie ADP i fosforanu w celu wytworzenia ATP. Komórki uzyskują energię w postaci ATP w procesie zwanym oddychaniem, serią reakcji chemicznych utleniających sześciowęglową glukozę do dwutlenku węgla.
Jak działa oddychanie
Istnieją dwa rodzaje oddychania: oddychanie tlenowe i oddychanie beztlenowe. Oddychanie tlenowe odbywa się z tlenem i wytwarza duże ilości energii, natomiast oddychanie beztlenowe nie zużywa tlenu i wytwarza niewielkie ilości energii.
Utlenianie glukozy podczas oddychania tlenowego uwalnia energię, która jest następnie wykorzystywana do syntezy ATP z ADP i fosforanu nieorganicznego (Pi). Podczas oddychania można również stosować tłuszcze i białka zamiast sześciowęglowej glukozy.
Oddychanie tlenowe zachodzi w mitochondriach komórki i przebiega w trzech etapach: glikolizy, cyklu Krebsa i układu cytochromu.
ATP podczas glikolizy
Podczas glikolizy, która zachodzi w cytoplazmie, sześciowęglowa glukoza rozpada się na dwie trójwęglowe jednostki kwasu pirogronowego. Usuwane atomy wodoru łączą się z nośnikiem wodoru NAD, tworząc NADH2. Daje to zysk netto w wysokości 2 ATP. Kwas pirogronowy wchodzi do matrycy mitochondrium i ulega utlenianiu, tracąc dwutlenek węgla i tworząc cząsteczkę dwuwęglową zwaną acetylo-CoA. Wodory, które zostały zabrane, łączą się z NAD, tworząc NADH2.
ATP podczas cyklu Krebsa
Cykl Krebsa, znany również jako cykl kwasu cytrynowego, wytwarza wysokoenergetyczne cząsteczki NADH i dinukleotydu adeninowego flawiny (FADH2) oraz trochę ATP. Gdy acetylo CoA wchodzi w cykl Krebsa, łączy się z kwasem czterowęglowym zwanym kwasem szczawiooctowym, tworząc kwas sześciowęglowy zwany kwasem cytrynowym. Enzymy powodują szereg reakcji chemicznych, przekształcając kwas cytrynowy i uwalniając wysokoenergetyczne elektrony do NAD. W jednej z reakcji uwalniana jest wystarczająca ilość energii, aby zsyntetyzować cząsteczkę ATP. Dla każdej cząsteczki glukozy do układu wchodzą dwie cząsteczki kwasu pirogronowego, co oznacza, że powstają dwie cząsteczki ATP.
ATP podczas układu cytochromu
Układ cytochromowy, znany również jako układ nośnika wodoru lub łańcuch przenoszenia elektronów, jest częścią procesu oddychania tlenowego, który wytwarza najwięcej ATP. Łańcuch transportu elektronów składa się z białek na wewnętrznej błonie mitochondriów. Jony wodoru i elektrony NADH w łańcuchu. Elektrony dostarczają energię białkom w błonie, które są następnie wykorzystywane do pompowania jonów wodoru przez błonę. Ten przepływ jonów syntetyzuje ATP.
W sumie z jednej cząsteczki glukozy powstaje 38 cząsteczek ATP.