Zawartość
- Definiowanie stożka żużlowego
- Rozmiar, kształt i forma
- Erupcje stożka żużlowego
- Ustawienia stożka żużlowego
Jeśli chodzi o „góry ognia”, stożki żużlowe nie są strasznie duże, ale z pewnością ucieleśniają klasyczną formę stereotypowego wulkanu: stożkowy, stromy i zwykle zwieńczony kraterem. Te spiczaste buttes przenikają wiele wulkanicznych prowincji świata, niezależnie od tego, czy wznoszą się z rozległych równin lawowych, czy też wystają z boków większych rodzajów wulkanów.
Definiowanie stożka żużlowego
Stożki żużla powstają, gdy wulkaniczny odpowietrznik emituje fontanny lawy bazaltowej lub andezytycznej w wystarczającej ilości, aby zapewnić wystarczająco dużo czasu, aby utworzyć flankujący kopiec wybuchającego gruzu. „Żużel” odnosi się do kawałków lawy, które, zestalając się natychmiast po wyrzuceniu, tworzą ten gruz. Gazy szybko uciekające z fontanny lawy tworzą dziury często zachowane w tych skamieniałych fragmentach; geolodzy nazywają tak porowatą skałę wulkaniczną „scoria”, co wyjaśnia, dlaczego stożki żużlowe określane są również mianem „stożków scoria”.
Mówiąc bardziej ogólnie, można zobaczyć stożki żużlowe zwane „stożkami piroklastycznymi”. „Piroklastyczny” - inaczej „skała łamana przez ogień” - odnosi się do skał pochodzących z lawy wybuchającej jako stopione strzępy. Kiedy materiał piroklastyczny wylatuje z wulkanu w powietrze, nazywa się to „tefrą”, która obejmuje wszystko, od drobnych ziaren popiołu po gigantyczne bloki (lub „bomby”) lawy. Stożki żużla, ponieważ formy terenu są zbudowane w całości z tefry, chociaż często uwalniają również płynącą lawę.
Rozmiar, kształt i forma
Stożki żużla wydają się mieć kształt stożkowy: trójkątny z profilu, okrągły u podstawy. Mogą mieć wysokość od kilkudziesięciu do setek stóp, ale rzadko przekraczają 1200 stóp od podstawy do szczytu. Zbocza stożków żużlowych zwykle znajdują się w okolicach 35 stopni, podyktowane „kątem spoczynku” - innymi słowy, najostrzejszym skokiem, na którym mogą leżeć jego wulkaniczne fragmenty bez zsuwania się w dół. Wierzchołki stożków żużlowych zwykle obejmują krater.
Erupcje stożka żużlowego
W przeciwieństwie do wulkanów tarczowych lub kompozytowych, większość stożków żużlowych powstaje z pojedynczych epizodów erupcyjnych - chociaż epizody te mogą trwać dziesięciolecia - a gdy te opadną, stożki zwykle nie wybuchają ponownie. To czyni z nich „monogenetyczne wulkany”. Cerro Negro Nikaragui jest zarówno najmłodszym bazaltowym stożkiem żużlowym na półkuli zachodniej, jak i jednym z najbardziej aktywnych znanych stożków żużlowych na planecie, wybuchając lepiej niż 20 razy od czasu jego pojawienia się w 1850 r. Lawa nie t tylko fontanna z otworu stożka żużla; ma również tendencję do wypływania na zewnątrz ze stożka, zwykle z podstawy. Duże przepływy bazaltu, takie jak te, często oznaczają koniec erupcyjnej „kariery” stożka żużlowego.
Ustawienia stożka żużlowego
Stożki żużlu często rosną wokół samodzielnych otworów wentylacyjnych na polach wulkanicznych, a wynikowa topografia jest wyrażana jako pojedyncze lub skupione szyszki wyrastające z płasko leżących strumieni lawy. Ale stożki żużlowe mogą również rozwinąć się z otworów pomocniczych otwartych na ramionach tarcz lub kompozytowych wulkanów. Mauna Kea na Big Island of Hawaii, jeden z największych wulkanów tarczowych na Ziemi, szczyci się prawie 100 szyszkami żużlowymi na swoich szerokich, łagodnych zboczach. Oprócz Cerro Negro słynne przykłady stożków żużlowych to Arizonas Sunset Crater - część pola wulkanicznego w San Francisco - i Mexicos Parícutin, który nagle wyłonił się z pola kukurydzy w 1943 r. I, ściśle monitorowany przez naukowców, wyrósł na 1000 stóp w ciągu dziewięciu lat okres erupcyjny.