Zawartość
- Naturalne przyczyny powodzi rzecznej
- Wpływ człowieka na rytmy powodziowe
- Powodzi i równin zalewowych
- 10-letnie, 50-letnie, 100-letnie powodzie
Powódź rzeczna ma miejsce, gdy rzeka przepełnia swoje brzegi; to znaczy, gdy jego przepływ nie może już być zawarty w swoim kanale. Powodzie są naturalną i regularną rzeczywistością dla wielu rzek, pomagając rzeźbić glebę i rozprzestrzeniać składniki odżywcze w dolinach aluwialnych oraz wspierając wiele ekosystemów - takich jak bagna i lasy nizinne - przystosowanych do sporadycznego zalania.
Powodzie rzeczne były także siłami życiodajnymi dla społeczeństw ludzkich zależnych od nich pod względem rolnictwa i żyzności gleby. Niemniej jednak ludzie często postrzegają powodzie negatywnie z powodu szkód i utraty życia, które często sieją w miejscach, gdzie naturalne drogi zalewowe zostały silnie rozwinięte i zaludnione.
Naturalne przyczyny powodzi rzecznej
Każdy puls wysokiej wody, który przytłacza koryto rzeki, może spowodować powódź, dużą lub małą. Najczęstsze przyczyny to ulewne deszcze, w tym szczytowe sezonowe deszcze w tropikalnych systemach rzecznych, takich jak Amazonka - których rozległe roczne powodzie są cechą charakterystyczną tego największego dorzecza na świecie - oraz bardziej nieprzewidywalne ulewne ulewy spowodowane przez tropikalne cyklony powodujące lądowanie i inne burze.
W rzekach o średniej i dużej szerokości geograficznej, a także rzekach o mniejszej szerokości geograficznej, drenujących wysokie, alpejskie góry, sezonowy topniejący śnieg może również powodować powodzie z powodu dużych ilości topniejącej wody.Gwałtowne stopienie z powodu gwałtownego wzrostu temperatur lub wydarzeń związanych z „deszczem na śniegu” jest szczególnie prawdopodobne, że rzeki przepełniają brzegi.
Zatorowiska, w których prąd rzeczny cofa się za nagromadzeniem lodu rzecznego, są kolejną znaczącą przyczyną powodzi na rzekach o większej szerokości geograficznej, głównie na półkuli północnej. Główne rzeki najbardziej narażone na duże zatory lodowe to te, które płyną na północ, ponieważ wiosną ich górne i środkowe odcinki mogą topić się i biegać bez lodu, podczas gdy ich dolne brzegi są nadal związane z lodem. Tak jest na przykład w przypadku rzeki Lena na Syberii, rzeki Mackenzie w północno-zachodniej Kanadzie oraz rzeki Red w środkowej części Stanów Zjednoczonych i Manitobie. Oprócz cofania się wody za nimi korki lodowe mogą również powodować powodzie rzeczne w dole rzeki, jeśli zostaną gwałtownie naruszone.
Wpływ człowieka na rytmy powodziowe
Spowodowane przez człowieka (antropogeniczny) zmiany w dorzeczach na całym świecie głęboko wpłynęły na charakter powodzi, a także na inne cechy hydrologiczne. Zbudowane wały przeciwpowodziowe mają na celu ograniczanie wód powodziowych i ochronę zbiorowisk zalewowych, chociaż mogą również powodować większe powodzie poprzez cofanie przepływów powyżej ich wąskich gardeł i ograniczanie bocznego rozprzestrzeniania się dużych ilości zrzutów, czasami zmuszając poziomy wody do wystarczającej wysokości, aby wały przeciwpowodziowe były przelane. Awarie zarówno wałów przeciwpowodziowych, jak i tam mogą również powodować katastrofalne powodzie.
Łęgi nadrzeczne i tereny zalewowe, takie jak mokradła, bagna i lasy nizinne, historycznie kontrolują powodzie poprzez spowolnienie spływu i wchłanianie przelewów. Tam, gdzie ludzie usunęli takie tereny podmokłe, niszczycielskie powodzie rzeczne mogą stać się bardziej prawdopodobne, ponieważ poziomy wody mogą wzrosnąć szybciej i ponieważ manipulacja krajobrazem skutkuje mniej odpowiednim środowiskiem do gąbkowania wód powodziowych.
Powodzi i równin zalewowych
Sezonowe lub w inny sposób regularne powodzie rzeki o niskim gradiencie pomagają stworzyć i utrzymać jeden z ukształtowań terenu w jej dolinie: równina zalewowa. Obszar zalewowy odnosi się do stosunkowo płaskiego dna doliny rzeki otaczającej sam aktywny kanał rzeczny. Składa się częściowo z osadów osadzonych przez przelew rzeczny w okresach powodzi.
Meandrująca rzeka wędruje tam iz powrotem przez równinę zalewową, gdy zewnętrzne krawędzie jej zatokowych pętli aktywnie erodują, a wewnętrzne krawędzie gromadzą osad. W miarę obniżania się strumienia resztki dawnych równin zalewowych mogą znajdować się nad najnowszymi równinami zalewowymi jako tarasy.
Często meandrujące rzeki obrastają naturalne groble: niskie grzbiety równoległe powstają, gdy wody powodziowe przelewają się wzdłuż brzegów rzek i spowalniane przez tarcie, gdy rozlewają się na równinie zalewowej, zrzucają grubsze osady w pobliżu kanału. Dolne obszary równiny zalewowej poza wałami przeciwpowodziowymi, w których przelew występuje w czasie powodzi, często nazywane są backswamps.
10-letnie, 50-letnie, 100-letnie powodzie
Często słyszysz hydrologów, geografów i prezenterów wiadomości o powodziach trwających 10 lat, 50 lat, 100 lat, 500 lat i tak dalej. Odnoszą się one do znaczących zdarzeń powodziowych o różnej wielkości, które wpływają na określony system rzeczny zgodnie z ich definicją interwał nawrotu, która jest oszacowaniem ich średniej częstotliwości.
Choć są powszechnie używane, terminy mogą wprowadzać w błąd. 100-letnia powódź to nie powódź, która zdarza się tylko raz na sto lat. Zamiast tego jest to powódź, której prawdopodobieństwo wystąpienia w danym roku wynosi jeden na 100. Dorzecze może doświadczyć więcej niż jednej 100-letniej powodzi w ciągu stu lat; w rzeczywistości może doświadczać 100-letnich powodzi w kolejnych latach, o ile powstaną stosunkowo rzadkie warunki, które je powodują - na przykład ekstremalne opady w krótkim okresie czasu.