Zawartość
Rtęć jest metalowym pierwiastkiem o pewnych fascynujących właściwościach, ale może być również niebezpieczną trucizną. W odpowiednich warunkach może gromadzić się w żywej tkance poprzez proces bioakumulacji rtęci, tak że narażenie nawet niewielkich ilości rtęci może prowadzić do dużych stężeń w roślinach i zwierzętach. Przykład bioakumulacji lub dwa ilustrują, w jaki sposób rtęć uszkadza ją.
Właściwości rtęci
Rtęć jest pierwiastkiem o liczbie atomowej 80 i symbolu chemicznym Hg, po swojej łacińskiej nazwie, hydragyrum. Jest to metal o bardzo niezwykłej właściwości, ponieważ jest ciekły w temperaturze pokojowej. Jest powszechnie nazywany rtęć w odniesieniu do jego jasnego srebrnego koloru i charakterystycznego sposobu, w jaki łączy się i porusza jak gęsta ciecz. W przeszłości był szeroko stosowany w wielu przełącznikach i narzędziach pomiarowych, zwłaszcza w termometrach rtęciowych. Jego zastosowania zostały w dużej mierze ograniczone ze względu na obawy dotyczące środowiska i zdrowia ludzi.
Rtęć jest toksyczna. Niektóre związki chemiczne rtęci są rozpuszczalne w wodzie, a substancje te mogą łatwo prowadzić do narażenia na rtęć, a następnie zatruć rtęcią. Nawet nierozpuszczalne formy rtęci, w tym rtęć elementarna, mogą stanowić zagrożenie w przypadku wdychania lub połknięcia.
Co to jest bioakumulacja?
Żywe organizmy mają pewną zdolność do eliminowania niepożądanych substancji z organizmu, aby zapobiec gromadzeniu się toksyn na niebezpiecznym poziomie. Istnieją jednak materiały, które mogą ominąć to zabezpieczenie poprzez proces bioakumulacji. Małe ilości toksyny są przechowywane w tkankach ciała i nie są wydalane. Dalsze narażenie na dodatkowe niewielkie ilości prowadzi do gromadzenia się toksyny w tkankach organizmu, powodując gromadzenie się do niebezpiecznych poziomów.
Bioakumulacja występuje u jednego osobnika. Pokrewny termin, biomagnifikacja, może działać podobnie w ekosystemie w złożonym łańcuchu zdarzeń. Małe mikroorganizmy mogą rozpocząć proces gromadzenia trucizny. Zjadają je większe organizmy, które nadal gromadzą i koncentrują toksyczną substancję i tak dalej w łańcuchu pokarmowym.
Napiwki
Bioakumulacja i choroba rtęci
Pamiętasz Szalonego Kapelusznika z Alicji w Krainie Czarów? Przed wiekami producenci kapeluszy rutynowo używali rtęci do produkcji filcowych czapek. Rtęć gromadziła się w ciałach robotników, prowadząc do różnych objawów chorobowych, w tym do postaci demencji, która, jak się przypuszcza, spowodowała powstanie tego wyrażenia, szalona jak kapelusznik.
W latach 50. i 60. XX wieku setki ludzi zmarły z powodu zatrucia rtęcią w Minimata w Japonii, a tysiące innych zachorowało. Rtęć pochodziła z zrzutów przemysłowych do Zatoki Minimata, które uważano za obojętne. Ale procesy chemiczne i biologiczne przekształciły rtęć w rozpuszczalny związek, który następnie ulega bioakumulacji i biomagnifikuje się w łańcuchu pokarmowym. Ludzie chorowali głównie na jedzenie ryb zanieczyszczonych rtęcią.