Zawartość
- Górski ukształtowanie terenu
- The Flats: Plains
- Wysokie przestrzenie: płaskowyże
- Doliny, kaniony i jaskinie
- Ukształtowanie terenu pustyń
Topografia Ziemi składa się z wielu różnych rodzajów kształtów terenu. Kilka głównych kategorii ukształtowania terenu definiuje mniejszą część planety nieobjętą wodą, w tym góry, równiny, płaskowyże i doliny. Mogą być one tworzone przez różne siły naturalne, w tym erozję spowodowaną przez wodę i wiatr, ruch płyt, składanie i uskok oraz aktywność wulkaniczną.
Górski ukształtowanie terenu
••• Comstock / Comstock / Getty ImagesNajczęstszy rodzaj gór powstaje tam, gdzie skorupa ziemska ulegała fałdowaniu lub uskokom, na przykład kanadyjskie góry skaliste i Alpy. Góry blokujące uszkodzenia, takie jak Sierra Nevada w Kalifornii, powstają, gdy skorupa ziemska pęknie i zostanie popchnięta w górę. Góry wulkaniczne powstają, gdy gorąca magma z głębi wnętrza Ziemi przebija skorupę i gromadzi się na powierzchni, cicho lub wybuchowo. Wulkanizm może tworzyć wyspy, takie jak Hawaje, zbudowane na serii szerokich bazaltowych wulkanów tarczowych. Wulkany na kontynentach mogą również wydawać się izolowane i prawie jak wyspy, biorąc pod uwagę ich znaczącą pozycję, czego najlepszym przykładem jest Mount Rainier w stanie Waszyngton.
The Flats: Plains
Większość powierzchni Ziemi składa się z niskich i wysokich równin, określonych głównie profilem poziomym, który waha się od łagodnego toczenia do całkowicie płaskiego. Takie formy terenu są powszechne na obszarach o dużej akumulacji osadów, takich jak „równiny zalewowe” i delty dużych rzek oraz równina przybrzeżna Atlantyku w Stanach Zjednoczonych. Chociaż te przykłady to nizinne, położone wyżej równiny, takie jak Wielkie Równiny w środkowej Ameryce Północnej - zbudowane z osadów wymytych z Gór Skalistych i nagromadzone w dawnych czasach morskich - istnieją. Należy pamiętać, że równiny opisują głównie topografię poziomą, chociaż ludzie czasami niewłaściwie używają „zwykłego” jako synonimu ekosystemów trawiastych (prerii i stepów). Możesz łatwo mieć zalesioną równinę.
Wysokie przestrzenie: płaskowyże
••• Comstock / Comstock / Getty ImagesPłaskowyże można traktować jako wyniesione równiny - to znaczy wyniesione obszary spłaszczone - otoczone przynajmniej z jednej strony niżej położonymi ziemiami i często obrzeżone dość gwałtownymi skarpami. Te cechy terenu mogą pochodzić z bardzo starych gór, które z czasem uległy erozji, podczas gdy inne powstają w wyniku uskoku blokowego. Największym płaskowyżem na Ziemi jest płaskowyż tybetański Azji Środkowej i Wschodniej. W suchym klimacie płaskowyże mogą być silnie rzeźbione przez erozję wodną i wiatrową w mesy, buttes i kaniony z rozległymi nagimi skałami, jak na płaskowyżu Colorado na południowym zachodzie Ameryki.
Doliny, kaniony i jaskinie
Erozja rzek i poruszające się lodowe ciała zwane lodowcami pomagają rzeźbić doliny, często w połączeniu z uskokami. Lodowce spływające z drenażu mają tendencję do rzeźbienia dolin w kształcie litery U; takie polodowcowo rzeźbione koryta często przyjeżdżają, by wspierać jeziora, jak w Finger Lakes w stanie Nowy Jork. Natomiast bieżąca woda ma tendencję do wykrawania dolin w kształcie litery V. Doliny górskie mają zwykle strome ściany i wąskie kanały - takie cechy można nazwać kanionami lub wąwozami - podczas gdy doliny na równinach mają zwykle płytkie zbocza i szersze kanały. Jaskinie powstają w krasach, w których wapień, dolomit lub skały gipsowe powoli rozpuszczają się w wodzie gruntowej. Inne tworzą fale uderzające o skały na wybrzeżu lub tam, gdzie stopiona skała spływa z wnętrza lawy wulkanicznej.
Ukształtowanie terenu pustyń
Ekologiczne krajobrazy znane jako pustynie, zdefiniowane przez bardzo suche warunki niskich opadów i wysokiego parowania, obejmują obfite góry, równiny, płaskowyże i kaniony, które zawierają charakterystyczne podgatunki pustynnych form terenu. Należą do nich żwirowe równiny, wydmy i suche jeziora. Wiele naturalnych czynników jest odpowiedzialnych za tworzenie pustyń, szczególnie obecne i przeszłe warunki klimatyczne. Pustynia Mojave w Kalifornii składa się z 1,6 miliona akrów krajobrazów, które zmieniały się przez miliony lat, w tym gór, kanionów, pól wulkanicznych i suchych jezior. Region znajduje się w wielkim zlewni śródlądowej, w której starożytne jeziora przelewały się do sąsiednich dolin i ostatecznie rozlewały się do Doliny Śmierci. Po wyschnięciu regionu pozostawiono suche dna jeziora narażone na erozję przez wiatr.